قرآن و عهدین؛ نقاط همسو و ناهمسو

بررسی نقاط همسو و ناهمسو در میان متون اصلی سه دین بزرگ ابراهیمی یعنی یهود، مسیحیت و اسلام است. نویسنده در چهار محور تاریخ، تشریع، معارف و اخلاق نگاه و بیان قرآن و عهدین را به مقایسه و ارزیابی گرفته است. در محور نخست از دو زاویه بحث کرده است 1- ثبت رویدادهای تاریخی که در این زمینه قرآن با تورات و انجیل همسویی نسبتاً زیاد دارد البته تفاوتهایی نیز هست امّا تورات و انجیل همسویی زیادی با یکدیگر ندارند. 2- چگونگی گزارش رویدادها. در این بخش در ابتدا نقاط تفاوت قرآن و تورات را مورد بحث قرار داده و ویژگی های گزارش قرآن و تورات را در چند عنوان معرفی کرده است 1- هدفمندی و عدم هدفمندی گزارشها 2- گزینشی بودن و تفصیلی بودن گزارشها 3- افزایش و کاستی گزارشها 4- ناهمگونی گزارشها 5- ناسازگاری گزارشها. سپس گزارش قرآن و انجیل در خصوص حضرت عیسی مورد ارزیابی قرار گرفته است و به نتیجه مشابه آنچه در تورات گذشت رسیده است. در محور دوم، نخست زمینه های مشترک تشریع میان تورات و قرآن مطرح شده است که عبارتند از: اهمیت تشریع، خطیر بودن گناه، تشریعات و احکام، پسوندهای تشریعات به عنوان فلسفه احکام. سپس به نقاط تفاوت اشاره کرده است و از امور زیر نام برده است. 1- کلیّت تشریعات قرآنی و جزئیت تشریعات تورات 2- عمومیت خطاب قرآنی نسبت به انسانها و اختصاصی بودن خطاب تورات به بنی اسرائیل 3- سادگی تشریعات قرآنی و تشریفاتی بودن تشریعات تورات 4- گسترده گی بحث کفارات در تورات و اندک بودن آن در قرآن 5- واسطه بودن میان خدا و انسان در تشریعات تورات و عدم آن در قرآن. در ادامه میان قرآن و انجیل مقایسه شده است و از دو نگاه حضرت عیسی)ع( و پولس به نتیجه های متفاوت رسیده است. در محور سوم نخست توحید در قرآن و تورات به بحث گرفته شده و در اصل توحید بیشترین همسویی میان آن دو مطرح شده است، امّا در چگونگی توصیف خداوند رویکرد تورات، تشبیهی و قرآن، تنزیهی ارزیابی گردیده است. سپس محور نبوت مقایسه شده و نتیجه مشابه در توحید گرفته است. و در مرحله سوم بحث معاد مطرح گردیده و تورات فاقد بحث معاد معرفی گردیده است. در ادامه میان قرآن و انجیل مقایسه شده و نتیجه عکس آنچه در مورد تورات گذشت گرفته شده است. در پایان به محور چهارم پرداخته و به این نتیجه رسیده است که بیشترین اشتراک و همسویی میان متون ادیان توحیدی در بحث اخلاق است چه در سطح مبانی و چه در زمینه مصادیق.